ดอกดาวเรือง ดอกไม้สีเหลือง ซึ่งมีสีตรงกับวันพระบรมราชสมภพของในหลวง รัชกาลที่ 9 วันนี้กระปุกดอทคอมเลยขอรวบรวมเรื่องน่ารู้เกี่ยวกับดอกดาวเรือง ต้นไม้มงคลที่หลาย ๆ คนนิยมนำไปปลูกที่บ้าน เพราะมีความหมายดี แต่จะมีความหมายว่าอย่างไร วิธีการปลูกจะยากหรือง่าย ปลูกแล้วมีประโยชน์อะไรบ้าง ก็ตามไปหาคำตอบทั้งหมดนี้พร้อม ๆ กันเลยค่ะ
สีเหลืองอร่ามของดอกดาวเรืองนั้นตรงกับ "วันจันทร์" วันพระบรมราชสมภพของในหลวง รัชกาลที่ 9 เปรียบเสมือนพระจริยวัตรที่เรียบง่าย พอเพียง ทรงบำเพ็ญแต่ความดีงาม พัฒนาชาติบ้านเมืองให้เจริญก้าวหน้าอยู่เสมอ
2. ถิ่นกำเนิด
ดาวเรือง มีถิ่นกำเนิดในประเทศเม็กซิโกและสหรัฐอเมริกา ก่อนจะขยายไปทั่วโลกพร้อมทั้งกลายเป็นพืชเศรษฐกิจในหลายประเทศ อาทิ อียิปต์ ฮังการี ฝรั่งเศส สเปน และอื่น ๆ ส่วนการนำดาวเรืองเข้ามาปลูกในไทยนั้นไม่มีข้อมูลแน่ชัด มีเพียงหลักฐานที่แสดงให้เห็นว่า มีการปลูกดาวเรืองในไทยครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2510 ที่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ โดยใช้เมล็ดพันธุ์ดาวเรืองจากประเทศเนเธอร์แลนด์
ปัจจุบันในประเทศไทยปลูกดาวเรืองกันมากบริเวณภาคกลาง เหนือ และอีสาน เพราะเป็นพืชที่ปลูกได้ตลอดทั้งปี ใช้ต้นทุนต่ำ ออกดอกเร็ว ระยะการเก็บเกี่ยวสั้นประมาณ 60-70 วัน แต่ให้ผลผลิตสูง มีแมลงรบกวนน้อย นำไปจำหน่ายง่าย นอกจากนี้ตามบ้านเรือนทั่วไปก็มีการนำมาปลูกประดับสวน ไว้ตัดดอกตกแต่งบ้าน ร้อยพวงมาลัย และประดับประดาอาคารสถานที่เมื่อถึงเทศกาลสำคัญ อาทิ วันสงกรานต์ วันลอยกระทง และวันสำคัญทางศาสนา เป็นต้น
3. ชื่อและความหมาย
ชื่อภาษาอังกฤษของดาวเรืองคือ Marigold มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Tagetes erecta L. ส่วนทางภาคเหนือของไทยยังมีอีกชื่อเรียกหนึ่งว่า คำปู้จู้ คำปู้จู้หลวง และดาวเรืองใหญ่ ด้วยสีสันของกลีบดอกที่เหลืองอร่าม เลยทำให้ดอกดาวเรืองกลายเป็นตัวแทนที่สื่อถึงความเจริญรุ่งเรือง ความก้าวหน้า และความสว่างไสว อีกทั้งยังนิยมนำไปใช้ถวายพระหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ตามความเชื่อด้วย
4. ต้นไม้มงคล
สำหรับการปลูกดาวเรืองตามบ้านเรือนนั้น ไม่ได้ปลูกเพื่อความสวยงามเพียงอย่างเดียว แต่มีความเชื่อกันว่า ดาวเรือง เป็นต้นไม้มงคล เพราะสีเหลืองทองอร่ามของดอกดาวเรืองเปรียบเสมือนเงินทอง หากปลูกไว้หน้าบ้านหรือบริเวณบ้านก็จะเป็นสิริมงคลแก่คนในบ้าน ช่วยให้เงินทองไหลมาเทมา ยิ่งออกดอกมากก็จะยิ่งมีโชคมีลาภ ทำกิจการใด ๆ ก็จะก้าวหน้ายิ่ง ๆ ขึ้นไป
5. ลักษณะและการปลูก
ดาวเรือง เป็นต้นไม้ล้มลุก มีอายุประมาณ 1 ปี ลำต้นมีสีเขียวเป็นร่อง แตกกิ่งมากที่โคน ใบเป็นใบประกอบคล้ายขนนก มีใบย่อยประมาณ 11-17 ใบ ความกว้างประมาณ 0.5-15 เซนติเมตร ยาวประมาณ 2.5-5 เซนติเมตร ออกดอกเดี่ยวที่ปลายยอด เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 5-10 เซนติเมตร ความยาวประมาณ 1.5-2 เซนติเมตร กลีบดอกซ้อนกันแน่น ปลายกลีบดอกเป็นฟันเลื่อย มีทั้งดอกสีเหลือง ส้ม ทอง และขาว มีเมล็ดสีดำ
ดาวเรือง ที่นิยมปลูกในประเทศไทยมี 4 สายพันธุ์ ได้แก่ พันธุ์ซอฟเวอร์เรน, พันธุ์ทอรีดอร์, พันธุ์ดับเบิล อีเกิล และพันธุ์ดาวเรืองเกษตร นิยมขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด เพราะเป็นวิธีที่ง่ายที่สุด (ทำความรู้จัก ดาวเรือง และวิธีปลูกดาวเรืองให้เหลืองสะพรั่ง) ปลูกได้กับดินทุกชนิดผสมกับปุ๋ยหมักหรือปุ๋ยคอก เป็นต้นไม้ที่ชอบแสงแดดจัด จึงควรปลูกไว้กลางแจ้งหรือโดนแสงแดดโดยตรงอย่างน้อยวันละ 6 ชั่วโมง รดน้ำวันละครั้ง แต่ถ้าหากเป็นดินทรายควรรดน้ำทั้งเช้าและเย็น เพราะดินชนิดนี้อุ้มน้ำได้ไม่ดีนัก
6. ประโยชน์การปลูกจัดสวน
นอกจากประโยชน์ในการสร้างรายได้ เพื่อความสวยงาม และเสริมสิริมงคลให้กับคนในบ้านแล้ว การนำดาวเรืองมาจัดสวนที่บ้านนั้นยังมีประโยชน์อีกมากมาย ดังนี้
- ไล่แมงและแมลง
หากนำลำต้นมาขยี้ ก็จะได้กลิ่นเหม็นของดาวเรือง ส่วนสำคัญที่ทำให้ดาวเรืองไม่ค่อยมีแมลงรบกวนเหมือนต้นไม้อื่น ๆ อีกทั้งยังช่วยป้องกันไม่ให้เหล่าแมง แมลง และยุงเข้ามารบกวนคนในบ้านด้วย
- ป้องกันงูเข้าบ้าน
การปลูกดาวเรืองไว้รอบ ๆ บ้านนั้น นอกจากจะทำให้แมง แมลง และยุง ไม่กล้าเข้าใกล้บริเวณบ้านหรือเข้ามาในบ้านของเราแล้ว ยังช่วยป้องกันงูเข้าบ้านได้อีกต่างหาก เพราะกลิ่นของดาวเรืองจะรบกวนการจู่โจมของงู อีกทั้งยางในลำต้นดาวเรืองยังมีส่วนทำให้ตาของงูพร่าเลือน
- ฟื้นฟูดิน
เพราะรากของดาวเรืองสามารถผลิตสารที่เรียกว่า สารแอลฟ่าเทอรีอีนิล (a - terthienyl) ได้ ประโยชน์ของสารตัวนี้ก็คือ ช่วยป้องกันและกำจัดไส้เดือนฝอยในดินได้ โดยการปลูกแล้วไถกลบทั้งต้นและรากในแปลงปลูกพืชต่าง ๆ ที่มีปัญหาเรื่องไส้เดือนฝอย อาทิ ยาสูบ มะเขือเทศ สตรอว์เบอร์รี และเยอบีร่า เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีการนำมาใช้ฟื้นฟูดินที่มีปัญหาการปนเปื้อนสารหนูด้วย
- ทำอาหาร
เช่น การนำดอกดาวเรืองมาลวกจิ้มกับน้ำพริก ใช้แกล้มกับอาหาร ทำน้ำยำ หรือนำมาเป็นผักผสมในอาหาร เพราะในดอกดาวเรืองมีทั้งสารเบต้าแคโรทีนและสารต้านอนุมูลอิสระที่เป็นประโยชน์กับร่างกาย
- นำมาสกัดเป็นสีย้อมผ้า
นอกจากนี้ยังมีการนำดอกดาวเรืองมาสกัดเป็นสีย้อมผ้าตั้งแต่สมัยโบราณ เพื่อให้เส้นไหมมีสีเหลืองทองที่สวยสดงดงาม
- ผสมอาหารสัตว์
ดอกดาวเรืองมีปริมาณแซนโตฟิลล์ ซึ่งเป็นรงควัตถุสีเหลืองตามธรรมชาติ เพราะมีงานวิจัยที่ระบุว่าการผสมดาวเรืองในอาหารสัตว์แทนสารสังเคราะห์ จะช่วยเพิ่มความเข้มและทำให้ไข่ไก่มีสีแดงสวย ดาวเรืองจึงถูกนำไปใช้ในอุตสาหกรรมอาหารสัตว์อย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะอาหารไก่
- ผลิตเป็นน้ำมันหอมระเหย
เนื่องจากดอกดาวเรืองมีฤทธิ์บรรเทาอาการวิงเวียนศีรษะ จึงมีการนำดอกดาวเรืองมาสกัดเป็นน้ำมันหอมระเหยแก้อาการหน้ามืด เป็นลม และช่วยเพิ่มความสดชื่นจากกลิ่นหอม ๆ ได้
- บำรุงสุขภาพและบรรเทาอาการ
นอกจากนี้ดาวเรืองยังมีสรรพคุณทางยามากมาย ช่วยบำรุงสุขภาพและบรรเทาอาการได้หลายอย่าง ทั้งบำรุงสายตา บำรุงผิวพรรณ บรรเทาโรคผิวหนัง แก้ปวดฟัน ละลายเสมหะ บรรเทาอาการไอ แก้วิงเวียนศีรษะ ขับลม แก้ท้องผูก แก้ปวดประจำเดือน ลดน้ำตาลในเลือด (อ่านรายละเอียดเพิ่ม : ดอกดาวเรือง สรรพคุณบำรุงสายตา-ผิวพรรณ บรรเทาอาการป่วยก็ได้)
ดาวเรือง ถือเป็นต้นไม้ที่มีความสำคัญกับคนไทยมากมายทีเดียว โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเดือนตุลาคม ปี 2560 ที่คนไทยทุกคนร่วมใจกันปลูกดอกดาวเรืองเพื่อแสดงถึงความจงรักภักดีและน้อมรำลึกถึง ในหลวง รัชกาลที่ 9 หากใครสนใจอยากปลูกดอกดาวเรืองเพิ่ม ก็สามารถปลูกดอกดาวเรืองตามวิธีนี้ได้เลยนะคะ (วิธีปลูกดาวเรืองในกระถางด้วยเมล็ด ขยายพันธุ์ขายจากสิบเป็นร้อยต้น)
*** หมายเหตุ : อัปเดตข้อมูลล่าสุดเมื่อเวลา 16.38 น. วันที่ 30 ตุลาคม 2560
ขอขอบคุณข้อมูลจาก กรมประชาสัมพันธ์, puechkaset, ภาควิชาพืชสวน คณะเกษตร กำแพงแสน, สถาบันวิจัยและพัฒนาแห่งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, สำนักวิชาวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี และ medthai/ดาวเรือง
