ห้องสมุดประชาชน เฉลิมราชกุมารี อำเภอย่านตาขาว

โบราณสถานบ้านคีรีรัตน์ ตำบลทุ่งค่าย อำเภอย่านตาขาว จังหวัดตรัง

บ้านคีรีรัตน์

ตั้งอยู่ เลขที่ 33 หมู่ที่ 2 ตำบลทุ่งค่าย อำเภอย่านตาขาว จังหวัดตรัง

ประวัตสังเขป เป็นอาคารเรือนไม้ 2 ชั้น อยู่ริมถนนสายตรัง-ปะเหลียน ในเขตบ้านทุ่งค่าย อำเภอกันตัง (ต่อมาในปี พ.ศ.2491 ตำบลทุ่งค่ายย้ายไปขึ้นกับกิ่งอำเภอย่านตาขาว) อาคารหลังนี้สร้างแล้วเสร็จในเดือนตุลาคม 2490 รวมเวลาสร้างทั้งสิ้น 1 ปี 7 เดือน

อาคารล้อมรอบด้วยกำแพงทั้ง 4 ด้าน โครงสร้างอาคารก่ออิฐสอปูน ตกแต่งด้วยลายปูนปั้นแบบตะวันตก มีลายฉลุไม้แบบจีนและแบบไทยมุสลิม หลังคาจั่วมุสลิลามุงกระเบื้องว่าว โครงสร้างหลังคาเป็นไม้พะยอมทอง ภายในอาคารชั้นล่างเป็นห้องกว้าง พื้นปูนขัดมัน ชั้นบนปูพื้นด้วยไม้ตะเคียนทอง กั้นห้องด้วยไม้ทัง ใช้ลายฉลุไม้แบบจีนตกแต่งช่องลม มีโต๊ะบูชาภาพเขียนเทพเจ้ากวนอู ตั้งชิดผนังห้องโถง ด้านนอกเป็นระเบียงเปิดโล่ง มีบันไดสู่ชั้นล่างใกล้ประตูทางเข้าวัสดุก่อสร้างส่วนใหญ่ได้จากกิจการของนายกีวด เช่น อิฐ กระเบื้องมุงหลังคา และไม้แปรรูป นั้น ล้วนผลิตจากโรงอิฐและโรงเลื่อยที่มีอยู่ ยกเว้นปูนที่ต้องสั่งซื้อจากปีนัง และทรายที่ขนมาจากชายทะเลที่อยู่ใกล้ๆ ค่าใช้จ่ายในการก่อสร้างบ้านหลังนี้ เป็นเงิน 360,000 บาท

รูปแบบทางสถาปัตยกรรมที่ปรากฏให้เห็นนี้ อาจได้รับแรงบันดาลใจจากสถาปัตยกรรมแบบอาณานิคม สิ่งก่อสร้างที่พบเห็นตามหัวเมืองต่างๆ ในภูมิภาคชายฝั่งทะเลตะวันตก อาทิเช่น เมืองภูเก็ต เมืองตรัง หรือต่างชาติ เช่น ปีนัง เป็นต้น ความประทับใจในรูปแบบการตกแต่งอาคารดังกล่าว เมื่อนำมาผสมผสานกับหลังคาเรือนไทยมุสลิมแล้ว จึงทำให้บ้านนายกีวดกลายเป็นตัวอย่างสถาปัตยกรรมของท้องถิ่นที่แสดงให้เห็นพัฒนาการของชุมชนได้อย่างชัดเจน

ลักษณะรูปแบบศิลปกรรม สมัยรัตนโกสินทร์